Boşanmada Mal Paylaşımı ve Mal Paylaşımı Davası

ByAv. Halil Alperen ŞİMŞEK

Boşanmada Mal Paylaşımı ve Mal paylaşım Davası : Evlilik süresince edinilen malların hukuki durumu, mal rejimleri çerçevesinde incelenir. Evlilikteki taraflar, istedikleri bir mal rejimini seçme hakkına sahiptir; ancak herhangi bir mal rejimi belirlemedikleri takdirde, yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejimi geçerli olacaktır. Bu durumda, evlilik süresince edinilen mallar üzerinde eşit haklara sahip olurlar ve malın kimin adına tescil edildiğinin bir önemi bulunmaz. Ülkemizde, evlenen çiftler arasında genellikle evlilik öncesi bir sözleşme yapılmadığı için, çoğu evlilik edinilmiş mallara katılma rejimine tabi olacaktır.

a) Anlaşmalı Boşanmada Mal Paylaşımı

Anlaşmalı boşanma davasında, taraflar boşanmanın yanı sıra müşterek çocukların durumu ve boşanmanın mali sonuçları ile ilgili tüm konuları anlaşmalı boşanma protokolünde düzenleyebilirler. Bu bağlamda, mal paylaşımının nasıl gerçekleştirileceği de protokole dahil edilebilir ve mal paylaşımı, anlaşmalı boşanma ile birlikte gündemden kaldırılabilir. Bu durum, anlaşmalı boşanmayı tercih eden çiftlere sıklıkla önerilmektedir ve genellikle anlaşmalı boşanan çiftler, mal paylaşım hükümlerine de yer vermektedir.

Ancak, anlaşmalı boşanma protokolünde mal paylaşımına ilişkin hükümler bulunması zorunlu değildir; mal paylaşımı anlaşma dışında bırakılabilir. Böyle bir durumda, anlaşmalı boşanma gerçekleştirildikten sonra taraflar, boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren 10 yıllık zamanaşımı süresi içinde mal paylaşımı davası açmalı ve aralarındaki mal rejiminin gerekliliklerine göre katılma payı alacağı, katkı payı alacağı ya da değer artış payı alacaklarını karşı taraftan talep etmelidir.

b) Çekişmeli Boşanmada Mal Paylaşımı

Çekişmeli boşanma davası ile sonlandırılan evliliklerde evlilik mallarının paylaşımı için mal rejiminin tasfiyesi davası açılması gerekir. Bu davada tarafların gelir durumları, evlilik birliğine ve evlilik mallarının edinilmesine katkıları vb. detaylar bir arada değerlendirilerek eşlerin payları tespit edilir ve paylaşım sağlanır.

Boşanmada Mal Paylaşımı Nasıl Yapılır?

Anlaşmalı veya çekişmeli boşanma davası sonucunda verilen boşanma kararı kesinleştikten sonra boşanan taraflar arasında mal paylaşımı davası görülür. Taraflar mal paylaşımı davası ile üç talepte bulunabilir:

Boşanmada mal paylaşımı, tarafların evlilik süresi boyunca edindikleri malların paylaşımına dayanmaktadır. Bu nedenle, evlilik öncesi edinilmiş mallar kesinlikle mal paylaşımına dahil edilemez. Evlilik birliği içinde edinilen malların paylaşımında temel kural, malların eşit yani yarı yarıya paylaşılmasıdır; ancak bu kuralı etkileyen bazı özel uygulama esasları da bulunmaktadır. Bu durumda, edinilmiş mallar ile kişisel mallar arasında bir ayrım yapılması önemlidir.

Kişisel Mallar

Boşanmada mal paylaşımı yapılırken öncelikle her eş kendi kişisel mallarını geri alır, yani bu mallar paylaşıma dahil edilmez. TMK madde 220’de belirtildiği üzere kanun gereğince kişisel mal sayılanlar:

  • Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşya,
  • Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin sonradan miras yoluyla ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri,
  • Manevî tazminat alacakları,
  • Kişisel mallar yerine geçen değerler.

TMK madde 221’de belirtilmiş olduğu üzere taraflar arasında kurulacak sözleşmeye göre kişisel mal sayılanlar:

  • Eşler, mal rejimi sözleşmesiyle, bir mesleğin icrası veya işletmenin faaliyeti sebebiyle doğan edinilmiş mallara dahil olması gereken malvarlığı değerlerinin kişisel mal sayılacağını kabul edebilirler ya da mal rejimi sözleşmesiyle kişisel malların gelirlerinin edinilmiş mallara dahil olmayacağını da kararlaştırabilirler.

Edinilmiş Mallar

Her eş kendi kişisel mallarını aldıktan sonra evlilik içerisinde elde edilen “edinilmiş mallar” yarı yarıya paylaşılır. Evlilik içerisinde elde edilen “edinilmiş mallar” kanunda şu şekilde tarif edilmiştir:

  • Çalışmasının karşılığı olan edimler,
  • Kişisel malların gelirleri
  • SGK veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacıyla kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler,
  • Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen maddi tazminatlar
  • Edinilmiş malların yerine geçen değerler.

Kişisel Mal mı Edinilmiş Mal mı?

Eşlerden biri, bir malın kişisel mülk olduğu iddiasında bulunuyorsa, bu iddiasını kanıtlamak zorundadır. Çünkü evlilik süresince elde edilen mallar genellikle kişisel mal değil, edinilmiş mal olarak kabul edilir. Eğer eşlerden biri, evlilik içinde elde edilen bir malın kişisel mal olduğunu kanıtlayamazsa, o mal edinilmiş mal olarak paylaşım sürecine dahil edilir.

Bazen kişisel mallar ile edinilmiş mallar arasında bir denkleştirme yapılması gerekebilir. Bir eşin kişisel mallara yönelik borçları edinilmiş mallardan, edinilmiş mallara dair borçları ise kişisel mallarından ödenmişse, tasfiye aşamasında denkleştirme talep edilebilir.

Mal paylaşımı sırasında menkul veya gayrimenkul malların değerinin belirlenmesinde, mahkemenin karar tarihine en yakın değerler dikkate alınır. Paylaşım sonrası malların değerine yansıyacak yasal faiz de mahkemenin karar tarihinden itibaren işlemeye başlayacaktır.

Boşanmada Mal Paylaşımı Davası Açma Süresi (Zamanaşımı)

Boşanmada mal paylaşımı davası, belirli bir zamanaşımı süresi dolmadan başlatılmalıdır. Bu dava, boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren 10 yıl içinde açılmalıdır. Uygulamada, boşanma davası sonuçlanmamış olsa bile ayrı bir dava ile mal paylaşımı talep edildiği görülmektedir. Bu durumda, mal paylaşımına bakan mahkeme, boşanma davasının kesinleşmesini beklemektedir.

Boşanmada Mal Paylaşımı Davasında Yetkili ve Görevli Mahkeme

Boşanmada Mal Paylaşımı Davası Görevli Mahkeme : Boşanma halinde eşler arasında görülecek mal paylaşımı davasına bakmaya, Aile Mahkemesi görevlidir.

Boşanmada Mal Paylaşımı Davası Yetkili Mahkeme : Mal paylaşımı davasının görüleceği yetkili mahkeme, şu şekilde belirlenir :

  • Eğer eşlerden birinin ölümü sonucunda mal rejimi sona ermişse, ölen kişinin son ikametgâhının mahkemesi, boşanma sürecinde mal paylaşım davasını görmekle yetkilidir.
  • Evlilik, mahkemenin boşanma kararı ile son bulmuşsa ya da hâlâ devam eden bir boşanma davası varsa, boşanma davasına bakmakla yetkili mahkeme, mal rejiminin tasfiyesi yani boşanma durumunda mal paylaşımını gerçekleştirme yetkisine de sahiptir.
  • Yukarıda belirtilen iki durum dışında kalan tüm hallerde, davalı eşin ikametgâhındaki aile mahkemesi, boşanma sürecinde mal paylaşımı davasına bakma yetkisine sahiptir.

İlginizi Çekebilecek Diğer Konular :