Suçta ve Cezada Kanunilik İlkesi – TCK 2. Madde
Suçta ve cezada kanunîlik ilkesi
Madde 2- (1) Kanunun açıkça suç saymadığı bir fiil için kimseye ceza verilemez ve güvenlik tedbiri uygulanamaz. Kanunda yazılı cezalardan ve güvenlik tedbirlerinden başka bir ceza ve güvenlik tedbirine hükmolunamaz.
(2) İdarenin düzenleyici işlemleriyle suç ve ceza konulamaz.
(3) Kanunların suç ve ceza içeren hükümlerinin uygulanmasında kıyas yapılamaz. Suç ve ceza içeren hükümler, kıyasa yol açacak biçimde geniş yorumlanamaz.
Suçta ve Cezada Kanunîlik İlkesi Nedir?
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu 2. Madde Başlığı olan Suçta ve cezada kanunilik ilkesi, temel anlamda Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerle birlikte güvence altına alınmış, Anayasa’nın 2. Maddesinde belirtilen demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olma gerekliliğinin karşılanması için Türk Ceza Hukuku sisteminde, devletin yapısını oluşturan erklerin keyfiliğini önleme amacıyla vatandaşı koruyan bir ilkedir.
Kanunilik ilkesi gereği Suç ve cezalar belirlenebilir olmalıdır. Özel hukuk normları incelendiğinde bazı eylemler haksızlık oluşturmasına karşın ceza hukukunun sınırlarına girmemektedir. Dolayısıyla Her eylem suç teşkil etmemektedir. Ceza Hukuku uygulamalarında karşılaşılan şekli ile “hukuki ihtilaf sınırını aşmaması sebebiyle…” şeklinde düzenlenen kararlar bu durumun en büyük örneklerinden olacaktır.
Kanunun açıkça suç saymadığı bir fiil için kimseye ceza verilemez ve güvenlik tedbiri uygulanamaz
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu madde 2/1’de “Kanunun açıkça suç saymadığı bir fiil için kimseye ceza verilemez ve güvenlik tedbiri uygulanamaz.” İfadesinden anlaşılacağı üzere bir eyleme ceza verilebilmesindeki ölçüt, kanunda suç olarak nitelendirilmesidir. Bu bağlamda hangi fiillerin suç oluşturduğunu kanun belirleyecektir. Kanunda belirtilmemiş ya da örtülü olarak ifade edilmiş eylemler suç olarak değerlendirilmeyecektir. Bu sebeple kanun koyucu madde metnini düzenlerken “açıkça” ifadesini kullanmıştır.
Kanunda yazılı cezalardan ve güvenlik tedbirlerinden başka bir ceza ve güvenlik tedbirine hükmolunamaz
TCK 2/1’in ikinci cümlesi “Kanunda yazılı cezalardan ve güvenlik tedbirlerinden başka bir ceza ve güvenlik tedbirine hükmolunamaz.” kanun metninden çıkarılan bir diğer sonuç eylemlere bağlanan yaptırımlar da belirlenebilir olmalıdır. Yaptırımların ve cezaların belirlenmesindeki kıstas ise kanunda yazılı olmasına bağlanmıştır.
İdarenin düzenleyici işlemleriyle suç ve ceza konulamaz
İdarenin düzenleyici işlemlerine Kanun Hükmünde Kararname, Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, tüzük, yönetmelik, genelge, talimat, tebliğ, yönerge örnek gösterilebilir. Bu tip düzenleyici işlemlerle suç ve ceza konulmasınının kanunkoyucu tarafından engellenmesi, esasında idarenin keyfiliğini önleme ve vatandaşı koruma amacı gütmektedir.
Kanunların suç ve ceza içeren hükümlerinin uygulanmasında kıyas yapılamaz. Suç ve ceza içeren hükümler, kıyasa yol açacak biçimde geniş yorumlanamaz
Kanunun anlaşılabilmesi için başvurulan yöntemlerden birisi yorumdur. Kıyas ise kanunda bir boşluk olması halinde bu boşluğun benzer durumlar göz önüne alınarak doldurulmasıdır. Kanun metninden çıkartılan sonuç, suç ve cezaların belirlendiği hükümlerde bir boşluk olması halinde benzer durumlar gözetilerek bu boşluğun doldurulmasını önlemektir. Bu sebeple yapılan yorumların kıyasa varacak biçimde olmaması gerekliliği düzenlenmiştir.
